Werkspoor

De geschiedenis van

Werkspoor N.V.

Werkspoor N.V., de verkorte en later de officiële handelsnaam van de Koninklijke Nederlandsche Fabriek van Werktuigen en Spoorwegmaterieel, was een Nederlandse machinefabriek, bekend door onder meer (scheeps)stoommachines, motoren en rollend materieel.

Op dit moment zijn wij bezig om de volledige geschiedenis van Werkspoor voor u op een rijtje te zetten. De inhoud van de site wordt nog aangevuld en aangepast.

Het onstaan

De geschiedenis van het huidige Standard Fasel gaat terug tot 1827, toen Paul van Vlissingen in één van de gebouwen van de voormalige Oost-Indische Compagnie een reparatiewerkplaats voor scheepsstoommachines inrichtte. Hij legde daarmee de basis voor het bedrijf dat later Werkspoor heette. Het terrein in Amsterdam werd door de alsmaar voortgaande uitbreiding van het bedrijf in 1913 te klein, daarom werd de wagon- en bruggenafdeling naar Utrecht overgeplaatst.

In een compleet nieuw fabriekscomplex vonden later ook een moderne ijzergieterij en de apparatenfabriek onderdak. De personeelssterkte van Werkspoor groeide in deze jaren tot circa 10.000 werknemers, die ongeveer gelijk verdeeld waren over de bedrijven te Amsterdam en Utrecht. Op veel plaatsen in de wereld waar grote raffinaderijen werden gebouwd, had Werkspoor een belangrijk aandeel en leverde de afdeling apparatenbouw (APFA) complete installaties en apparaten voor de petroleumindustrie.

De Verenigde Machinefabrieken

In 1954 werd besloten tot een algehele samenwerking met de Koninklijke Machinefabriek Gebr. Stork & Co. te Hengelo. Binnen de Verenigde Machinefabrieken (V.M.F.) bleven beide bedrijven onder hun eigen naam bestaan. In de jaren zestig kregen V.M.F. en Wilton-Feijenoord-Bronswerk (W.F.B.) belangstelling voor elkaar. De zogenoemde ‘natte poot’, het oude Wilton-Feijenoord, ging op in het concern Rijn-Schelde. De ‘droge poot’, bestaande uit de machinefabriek Bronswerk, ging over naar V.M.F. Daardoor groeide het aantal medewerkers uit tot circa 23.000, verdeeld over 30 bedrijven.

Productie-eenheid Utrecht

In de jaren erna werd de sector van de zware industrie wereldwijd geteisterd door overproductie en internationale concurrentie. Zo besloot de staat het rijdend materieel in het buitenland te bestellen, waardoor in 1971 Rolma Werkspoor moest sluiten.

Bronswerk Ketel & Apparatenbouw behoorde tot de energiedivisie van de Verenigde Machinefabrieken en was een belangrijke producent van onder andere warmtewisselaars, reactoren, drukvaten, ketelinstallaties en componenten voor de offshore industrie. De resultaten van Bronswerk verslechterden sinds de jaren ‘70 elk jaar steeds verder. Door een continue verslechtering van de marktsituatie voor het productenpakket leidde het bedrijf grote verliezen. Daarom werd in 1977 besloten om de productiebedrijven in Amersfoort en Utrecht vanwege de grote fabriekshallen samen te voegen tot één productie-eenheid in Utrecht.

Innovaties

Door de voortdurende innovaties op het gebied van lastechnieken was het niet meer mogelijk het buitenterrein als werkplaats te gebruiken. De productie van nieuwe industriële installaties moest daarom onder één dak gebracht worden. Aan de eigen buitenhaven werd in 1959 een grote apparatenhal gebouwd. In de hal was ruimte voor constructies tot een gewicht van 160.000 kilo. Een stap die bijdroeg aan succes: Werkspoor leverde installaties voor vele industrieën.

In 1972 stopte de treinenfabriek van Werkspoor. De apparatenbouw ging door als Bronswerk Ketel en Apparatenbouw. In 1983 sloot ook de afdeling Apparatenbouw: het einde van Bronswerk en het begin van Standard Fasel Utrecht.

Van apparatenhal naar kathedraal

In 2014 kreeg het gehele gebied van de Cartesiusweg tot het Amsterdam-Rijnkanaal een andere bestemming. De blauwe overalls met lasapparaten en slijptollen hebben plaats gemaakt voor kunstenaars en andere hippe creatievelingen. Een plek waar het verleden wordt gerecycled naar een toekomst! De karakteristieke Werkspoorhaven is dé parel in dit gebied.

De bedoeling is dat het verder wordt ontwikkeld tot een aangenaam verblijfsgebied waar iedereen kan genieten van een hapje en een drankje en de meest fantastische zonsondergangen van Utrecht. De eerste stap daarvoor werd onlangs gezet: de start van de verbouwing van de voormalige Spuiterij aan de haven tot Werkspoorcafé “De Leckere”.